Wang Zhan: Tại sao lại là “Khu mới Phố Đông” thay vì "Đặc khu kinh tế Phố Đông"?

Nghiên cứu của Wang Zhan, Chủ tịch Liên đoàn các Hiệp hội Khoa học Xã hội Thượng Hải

“Sự phát triển và mở cửa của Phố Đông đã thành công vì 3 lý do cơ bản: kiên định tuân thủ phương châm ‘tìm kiếm sự thật dựa trên bằng chứng với tư duy cởi mở'; phục vụ các yêu cầu chiến lược của quốc gia; không ngừng nhấn mạnh vào việc mở cửa và đổi mới theo định hướng cải cách và mở cửa.” WangZhan cho biết trong bài phát biểu đánh dấu kỷ niệm 30 năm mở cửa và phát triển của phố Đông. Nhìn lại quá khứ, ông đã đề cập đến việc định danh Phố Đông là "Khu vực mới"  thay vì "Đặc khu kinh tế". 

Khi Phố Đông được coi là một nhà hát của chiến dịch mở cửa và phát triển, người ta đã đặt ra vấn đề về tên gọi chính thức của địa danh này. Lúc đó, Trung Quốc đã có 5 đặc khu kinh tế lần lượt ở Thâm Quyến, Chu Hải, Sán Đầu, Hạ Môn và Hải Nam. Phố Đông có nên chỉ đơn thuần là một Đặc khu kinh tế nữa?

“Sau đó chúng tôi nhận ra rằng Phố Đông sẽ không phải là một Đặc khu Kinh tế mà thay vào đó sẽ là một “Khu vực mới", Wang Zhan, cựu Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Phát triển trực thuộc Chính quyền Thành phố Thượng Hải, người đã tham gia xây dựng tất cả  kế hoạch phát triển dài hạn và các dự án cải cách lớn ở Thượng Hải từ những năm 1980 cho biết. “Khu vực mới khác với Đặc khu kinh tế ở chỗ, Đặc khu kinh tế nhấn mạnh việc hấp thụ tài nguyên, giống như phản ứng tổng hợp hạt nhân, trong khi Phố Đông sẽ hoạt động giống như một khu phân hạch hạt nhân, nơi giải phóng năng lượng cực lớn”. Việc định danh “Khu vực mới" là một quyết định dựa trên đánh giá thực tế về các điều kiện, nhu cầu của thị trường và quốc gia tại thời điểm đó.

Sự khác biệt về tên gọi có ý nghĩa thực tế: Sự phát triển và mở cửa của Phố Đông sẽ không dựa vào các chính sách đặc biệt do Chính phủ ban hành. “Phố Đông sẽ áp dụng những ý tưởng, khái niệm và phương pháp phát triển mới. Nó sẽ tận dụng đầy đủ lợi thế của thể chế Xã hội chủ nghĩa của đất nước. Quyền sở hữu nhà nước về đất đai là không thay đổi, Phố Đông đã đưa ra chính sách mới cho phép  chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo giá thị trường. Nhờ đó, khu đất nông nghiệp rộng lớn cách đây ba thập kỷ đã trở thành một trong những khu đô thị đẹp nhất trên thế giới,” Wang Zhan cho biết.

Phố Đông luôn tuân thủ chính sách “đổi mới hai tầng" bao gồm cả đổi mới chức năng và công nghệ, trong đó đổi mới chức năng chạy xuyên suốt toàn bộ quá trình phát triển của nó. Ví dụ, Thượng Hải đã thúc đẩy việc xây dựng thành “năm trung tâm” và tương  ứng với mục tiêu đó, Phố Đông đã tự chia thành năm khu chức năng, trung tâm tài chính Lujiazui, trung tâm thương mại Waigaoqiao, Trung tâm khoa học và công nghệ Trạm Giang, cảng Yangshan và sân bay Pudong cho trung tâm vận chuyển. Sự phát triển của Phố Đông sẽ không đạt được nếu thiếu đổi mới công nghệ. “Con chip sản xuất tại Trung Quốc đầu tiên được sản xuất tại Phố Đông. Phố Đông sau đó đã phát triển thành “Thung lũng Silicon" và “Thung lũng y học” của riêng mình”. Phố Đông là nơi sản xuất máy bay chở khách cỡ lớn của Trung Quốc, các thiết bị khoa học lớn, phục vụ việc xây dựng Thành phố khoa học Trạm Giang. Đổi mới sáng tạo là yếu tố dẫn dắt việc mở cửa và cải cách Phố Đông”.

Trong ba thập kỷ qua (1990-2020), Khu vực mới Phố Đông đã nhận được nhiều danh hiệu mới: Khu thí điểm hỗ trợ cải cách toàn diện quốc gia, Khu thương mại tự do thí điểm Trung Quốc (Thượng Hải), Khu thương mại tự do mới. Tất cả các tên đều đại diện cho một thử nghiệm mới trong việc cải cách và mở cửa của Trung Quốc kể từ cuối những năm 1980. Phố Đông là “phòng thí nghiệm” quan trọng của Trung Quốc, nơi tất cả các thí nghiệm đó đã được tiến hành thành công và sau đó được giới thiệu dần dần đến mọi nơi trên đất nước

Dịch, theo Liên đoàn các Hiệp hội Khoa học Xã hội Thượng Hải